Austriacka Biblioteka Narodowa – Hofburg – Wiedeń
Austriacka Biblioteka Narodowa (Nationalbibliothek) to pierwsza i zarazem największa biblioteka w kraju. Ma w swoich zbiorach miliony książek. Choć czytelnia główna (w Neue Burgu) jest ogólnie dostępna, większość odwiedzających rzadko ma okazję zobaczyć barokową Prunksaal, w której przechowuje się około 200 000 szacownych ksiąg. Zwiedzającym udostępnia się również unikalny zbiór papirusów, manuskryptów dzieł muzycznych, globusów i map. Osobne działy stanowią Muzeum Esperanto i Muzeum Teatru.
Prunksaal
Prunksaal (Sala Paradna) Johanna Bernharda Fischera von Erlacha to arcydzieło architektury świeckiej. Budowę biblioteki rozpoczęto w roku śmierci architekta (1723) i, podobnie jak wiele innych jego prac, została ona dokończona przez jego syna, Josefa Emanuela. Jest to zdecydowanie najdłuższa barokowa biblioteka w Europie: zajmuje cale pierwsze piętro środkowego skrzydła Josefsplatz. Do Prunksaal prowadzą monumentalne schody w południowo-zachodnim rogu placu.
Sala jest ogromna: ma prawie 80 metrów długości i 30 metrów wysokości (w najwyższym punkcie). Fischer von Erlach nie jest architektem, o którego pracach można powiedzieć, że są skromne. Osiągał zamierzony efekt przez przeładowane formy: masywne filary i pilastry zwieńczone złoconymi kapitelami, złocone biblioteczki, spiralne schody wiodące na rzeźbioną galerię oraz ponad 20 000 oprawionych w skórę tomów, łącznie z osobistą biblioteką Eugeniusza Sabaudzkiego.
Poprzeczna owalna kopuła dzieli pomieszczenie na dwa niby-transepty. Pod nią stoi posąg cesarza Karola VI, jedna z szesnastu marmurowych postaci Habsburgów hiszpańskich i austriackich, wykonany przez Petera i Paula, braci o nazwisku Strudel. Nad posągiem Karola znajdują się wspaniałe barwne malowidła Daniela Grana z uskrzydloną postacią Sławy, dzierżącą nieco zniekształconą piramidę. Podobizna cesarza widnieje na medalionie poniżej Sławy, a po jej bokach znajdują się Apollo i Herkules. Poniżej Gran namalował balkon, na którym grupy postaci prowadzą uczone dysputy. W kasie biletowej można nabyć niedrogi przewodnik, zawierający opis fresków na kopule.
Muzeum Map i Globusów
W Prunksaal umieszczono kilka starych globusów, a jeśli ktoś ma ochotę zobaczyć inne, powinien udać się do Muzeum Map i Globusów (Globenmuseum) na trzecie piętro Augustinertrakt, w południowym skrzydle, przy Josefsplatz. Większość zgromadzonych w dwóch salach eksponatów pochodzi z XIX wieku, choć jeden z najstarszych został wykonany dla cesarza Karola V w 1541 r. przez Merkatora. Wart uwagi jest również wspaniały globus nieba z 1705 r. udekorowany obrazowymi symbolami znaków zodiaku.
Muzeum posiada imponującą kolekcję map (Kartensammlung). Na szczególną uwagę zasługuje mapa świata z 1154 roku oraz egzemplarze XVI-wieczne, z których jeden przedstawia imponującego smoka morskiego pływającego beztrosko w Oceanie Atlantyckim, inny zaś na tena incognito, jak kiedyś nazywano Amerykę Południową, umieszcza stado papug.
Muzeum Esperanto
Do najrzadziej odwiedzanych w Hofburgu miejsc należy Muzeum Esperanto (Intemacia Esperanto Muzeo), ukryte głęboko w czeluściach zespołu pałacowego. Aby się do niego dostać, należy przejść od In der Burga pod łukowym sklepieniem do Michaelerplatz, wyjechać schodami ruchomymi na trzecie piętro, a tam podążać za znakami. Miłośnicy esperanto znajda tu bibliotekę, księgarnię i wystawę poświęconą historii tego języka (podpisy w języku niemieckim i esperanto).
Esperanto to sztuczny język stworzony w 1887 r. przez Ludwika Zamenhofa, rosyjskiego Żyda. Esperanto nigdy nie przyjęło się w takim stopniu, jakby sobie tego życzył jego twórca – liczbę osób posługujących się tym językiem ocenia się na zaledwie 30 000 w skali globalnej. Korzeniami sięga niemal wyłącznie do języków romańskich opartych na łacinie, dzięki czemu nie będzie sprawiał trudności Włochowi, ale dla, dajmy na to, Egipcjanina na pierwszy rzut oka będzie nie do zgłębienia.
Kustosze muzeum są, co zrozumiałe, entuzjastycznymi esperantystami, i z przyjemnością rozprawiają o (i w) tym języku. Prezentowane są rozmaite rodzaje tekstów w esperanto, poczynając od pierwszej książki opublikowanej przez Zamenhofa w 1887 r., a kończąc na najnowszej beletrystyce.
Muzeum Teatru
W pobliżu Josefsplatz znajduje się Muzeum Teatru (Theatermuseum). By do niego dotrzeć, trzeba iść w górę Augustinerstrasse i skręcić w drugą przecznicę po lewej. Stoi tu wspaniały srebrno-biały barokowy pałac Lobkowitzów wychodzący na Lobkowitzplatz. Stała ekspozycja muzeum prezentuje historię teatru austriackiego i dla cudzoziemców jest dość niezrozumiała, zwłaszcza, że podpisy zredagowano tylko po niemiecku.
Z głównego dziedzińca, pośrodku którego wznosi się fontanna Herkulesa, okazałe, pokryte stiukami schody wiodą do zdobionej marmurem Eroicasaal, z barwnymi freskami Jacoba von Schuppena na suficie. Rodzina Lobkowitzów należała do grona wysoko postawionych protektorów Beethovena i hall nazwany jest od jego III Symfonii, której premierowe wykonanie w roku 1804 tutaj właśnie się odbyło. Na tym samym piętrze prezentowane są czasowe wystawy dotyczące bardziej współczesnej tematyki teatralnej, które mogą okazać się ciekawsze niż kolekcja stała.
W muzeum, we wtorki o 19.30, odbywają się przedstawienia (szczegóły w aktualnym programie|, w których używa się kukiełek Richarda Teschnera. W podziemiach mieści się dział dziecięcy, do którego zjeżdża się ogromną metalową zjeżdżalnią i gdzie od czasu do czasu są prowadzone warsztaty dziecięce. Można tu zobaczyć lalki, pacynki, kukiełki, marionetki, a ponadto teatr papierowy i cudowny Geistertheater (teatr duchów]. Za rogiem, przy Hanuschgasse 3, zwiedzić można wystawy poświęcone takim ludziom teatru, jak Max Reinhardt, Hermann Bahr i Fritz Wotruba.
Kolekcja papirusów i nut
Kolekcja papirusów (Papyrussammlung) jest eksponowana na drugim piętrze Albertiny, w małej sali będącej częścią Biblioteki Papirusów. To co można tu zobaczyć to zaledwie skromny wycinek zbiorów, na które składa się co z najmniej 100 000 papirusów. Zebrane teksty spisano w licznych językach starożytnych, począwszy od hebrajskiego, aż po aramejski. Wiele jest zaskakujących, np. pochodzący z IV wieku przepis na pastę do zębów, arabską poradę dotyczącą sposobu mieszania środka przeczyszczającego z IX wieku oraz pytania stawiane wyroczni z Grecji z przełomu tysiąclecia.
Kolekcja Muzyczna (Musiksammlung), dwa piętra wyżej, posiada oryginalny zapis Requiem Mozarta.