Muzeum Historii Sztuki – Wiedeń
W Wiedniu, mieście muzeów i galerii sztuki, Muzeum Historii Sztuki (Kunsthistorisches Museum) zadziwia wyjątkowością. Dzięki zamożności i artystycznym upodobaniom Habsburgów posiada nie tylko czwartą w świecie pod względem wielkości kolekcję malarstwa, ale również imponujące zbiory eksponatów egipskich, rzymskich i greckich oraz rozmaite wyroby artystyczne z naszego tysiąclecia. Zbiory są tak bogate, że kilka działów muzeum przeniesiono do Neue Burga w Hofburgu.
Na kolekcję składają się w znacznej części dzieła XVI- i XVII-wiecznych mistrzów. Większość zwiedzających przychodzi podziwiać największy na świecie zbiór obrazów Bruegela – fragment wyśmienitej sekcji malarstwa niderlandzkiego i flamandzkiego. Dzięki habsburskim podbojom terytorialnym muzeum może poszczycić się mnóstwem dzieł weneckich i pokaźnym wyborem portretów Velazqueza. Zgromadzono w nim liczne prace Rembrandta, Cranacha, Tintoretta, Veronese i Durera, a van Dyckowi, Rubensowi i Tycjanowi poświęcono odrębne sale. Zbiór prac manierystów dworu Rudolfa II nie ma sobie równych w świecie, nie można także pominąć obrazów Giuseppe Arcimboldo.
Do wspaniałości muzeum należy także budynek, zwłaszcza foyer i główne schody, odznaczające się niezwykle bogatą ornamentyką, począwszy od monochromatycznej marmurowej podłogi, a skończywszy na gipsowych zdobieniach sklepienia. Już po wejściu podziwiać można lunety, łuki i malowidła ścienne wypełniające przestrzeń pomiędzy kolumnami na pierwszym piętrze balkonu, będącymi ilustrują dziejów sztuki od starożytnego Egiptu, aż po jej rozkwit we Florencji. Dekorację wnętrz zlecono Hansowi Makartowi, ale udało mu się ukończyć tylko lunety, w 1884 r. zmarł bowiem na syfilis. Łuk i malowidła zostały wykonane w bliskim Makartowi klasycznym stylu przez trójkę młodych artystów: Franza Matscha, Ernsta Klimta i jego sławniejszego brata, Gustava. W określeniu autorstwa poszczególnych malowideł pomagają diagramy.
Zwiedzanie muzeum
Bilet wstępu kosztuje 100 szylingów. To dość znaczna suma, jak na instytucję określaną mianem publicznej. W cenę wliczone jest zwiedzanie ekspozycji czasowych, niezależnie od tego czy ma się zamiar je zobaczyć czy nie. W dni, kiedy zmienia się wystawy, bilety są tańsze, a w święta państwowe wstęp jest bezpłatny. Bilet upoważnia do jednorazowego wstępu, ale nawet jeśli spędzi się w muzeum cały dzień, trudno zobaczyć wszystko, lepiej więc skoncentrować się na wybranych dziełach. Jedynym miejscem, gdzie można coś zjeść lub czegoś się napić, jest przesadnie droga kawiarnia w górnym foyer.
Dzieła podpisane są po niemiecku. W przewodniku podane są polskie, zwyczajowo przyjęte nazwy. W każdej z sal galerii malarstwa umieszczono ulotki z odpowiednimi informacjami, jednak nie zawsze starcza ich dla wszystkich. Jeśli ktoś zna dobrze angielski, może dołączyć do grupy oprowadzanej przez anglojęzycznego przewodnika (codz. 15.00, 30 szylingów). Muzeum jest czynne od wtorku do niedzieli od 10.00 do 18.00. Galerię malarstwa we czwartki można zwiedzać do 21.00, zaś niektóre galerie na parterze w zimie są zamykane o zmierzchu.
Galeria malarstwa
Galeria malarstwa (Gemaldegalerie), na pierwszym piętrze, to około 800 wystawionych płócien, co stanowi zaledwie dziesiątą część zbiorów muzeum. Przytłaczająca jest już ilość przechowywanych dzieł, z których większość pochodzi z XVI i XVII stulecia. W przeciwieństwie do większości dużych galerii, Muzeum Historii Sztuki nie ma ambicji, by zgromadzone w nim dzieła obrazowały wszystkie niuanse historii sztuki – kolekcja niewiele zmieniła się od czasu, gdy została odziedziczona po Habsburgach. W efekcie malarze brytyjscy i francuscy, jak również przedstawiciele wczesnego renesansu włoskiego, są reprezentowani w ilościach śladowych, a zbiory ich dzieł sięgają tylko końca XVIII wieku.
Obrazy umieszczono w równoległych salach wokół dwóch dziedzińców: po jednej stronie zgrupowano Włochów, kilku Francuzów i Hiszpanów, po drugiej – Niemców, Holendrów i Flamandów. Większe sale wokół dziedzińców ponumerowano cyframi rzymskimi |I-XV), mniejsze pomieszczenia zewnętrzne – arabskimi (1 -24), choć nie zawsze są konsekwentnie oznaczone. Ten system może się wydać z początku skomplikowany, ale przynajmniej kolekcje w obu skrzydłach mają układ chronologiczny. Poniższa prezentacja rozpoczyna się od sali z obrazami Breuegla, po czym – zgodnie z kierunkiem przeciwnym do ruchu wskazówek zegara – wiedzie poprzez dzieła Vermeera, Tycjana, aż do sali z pracami Canaletta. Jeśli po wielogodzinnych spacerach po galerii nogi w końcu odmówią posłuszeństwa, można odpocząć na komfortowych skórzanych kanapach w większych salach.
Galerie na parterze
Kolekcje zgromadzone na parterze mają układ chronologiczny i oznaczone są wyłącznie cyframi rzymskimi: kolejno po sobie następują zbiory sztuki egipskiej i bliskowschodniej (I-VIII), greckiej i rzymskiej (IX-XVIII), rzeźby i sztuki dekoracyjnej (XIX-XXVII). Sale od XXVIII wzwyż oraz gablota monet zostały zamknięte ze względu na prace renowacyjne. Czynnych jest tylko osiem sal tej kolekcji.