Wiedeń – MAK
Na północ od Stadtpark znajduje się Muzeum Sztuki Stosowanej (Osterreichisches Museum fur angewandte Kunst, czyli MAK). Do najcenniejszych eksponatów tej wysoce eklektycznej kolekcji dzieł sztuki, sięgającej od czasów rzymskich aż po nasze stulecie, należy fryz w jadalni pałacu Stockleta w Brukseli Klimta i niezrównana kolekcja prac Wiener Werkstatte. Muzeum wyróżnia prowokacyjny wystrój. W 1933 r. zakończono realizację projektu: kilku czołowych austriackich projektantów otrzymało całkowitą swobodę twórczą przy dekoracji poszczególnych pomieszczeń.
MAK powstało w łatach 60. XIX stulecia jako Muzeum Sztuki i Przemysłu z inicjatywy Rudolfa von Eitelbergera, zainspirowanego wizytą w dzisiejszym Victoria and Albert Museum w Londynie. Zbudowane w roku 1872 (projekt Heinricha Ferstela w stylu neorenesansowym) zostało później powiększone o Szkołę Sztuki i Rzemiosła (obecnie Akademia Sztuk Stosowanych), gdzie pobierali nauki m.in. Klimt i Kokoschka. Na przełomie stuleci szkoła stała się twierdzą ruchu secesji, stanowiska na wydziale powierzając Josefowi Hoffmannowi i Kolo Moserowi, promując działalność Wiener Werkstatte. W kasie biletowej, na pięknym dziedzińcu ze szklanym dachem i dwupiętrową łodzią, można otrzymać plan muzeum (w języku niemieckim i angielskim).
Od stylu romańskiego po rokoko
Zwiedzanie można rozpocząć od sali Romanik, Gotik, Renaissance na parterze, gdzie minimalistyczna ekspozycja pięknie współgra z atramentowymi ścianami. Jej twórcy celowo ograniczyli ilość prezentowanych przedmiotów, aby umożliwić skoncentrowanie się na detalach, choć wybór eksponatów można uznać za fragmentaryczny. Najważniejsze eksponaty to meble i szaty liturgiczne z początków XIII stulecia, XVI-wieczna włoska majolika zdobiona motywami mitologicznymi i groteskowymi twarzami.
Tematem prezentacji w kolejnej sali, Barock, Rokoko, Klassizismus, jest pokój w pokoju. W 1912 r. muzeum kupiło XVII-wieczną Salę Porcelanową z pałacu Dubskiego w Brnie. Kawałek po kawałku całość zdemontowano, przewieziono i ponownie złożono. Nazwa sali pochodzi stąd, że wszystko, łącznie z boazerią, kandelabrem, świecznikami i powierzchnią stołu, to wyroby ceramiczne. Inne ciekawe eksponaty to dwa ogromne kasetony z klonowymi i orzechowymi wstawkami, duży wybór chińskich tapet, przedstawiających wyidealizowane pejzaże, oraz dwoje różowych złoconych podwójnych drzwi uratowanych z pałacu Paar w Innere Stadt w roku 1938.
Od renesansu do art deco i sztuki orientalnej
Po przejściu przez główny dziedziniec do sali Renaissance, Mittelalter następuje pewne chronologiczne zawirowanie. Od tego miejsca projektanci sal zaczynają coraz dobitniej zaznaczać swą obecność. W dwóch szldanych gablotach zawieszonych u sufitu umieszczono czeskie, śląskie i weneckie szkło, a na czarnym tle na całej długości ścian przykłady włoskich, francuskich i flamandzkich koronek. Sala Biedermeier jest bardziej typowa.
W sali Historismus, Jugendstil, Art Deco dwa równoległe ekrany ciągną się przez całą długość sali, tworząc korytarz, w którym można podziwiać zmieniającą się geometrię projektów krzeseł na przestrzeni ostatniego wieku w postaci cieni na rozpiętych płaszczyznach. Chcąc zobaczyć modele w trzech wymiarach wystarczy przejść za przesłony. Są tu przykłady projektów sięgające neobaroku, aż po modernistyczne pomysły Josefa Hoffmanna, Ottona Wagnera i Adolfa Loosa. Na przełomie wieków pojawiły się tanie krzesła z giętego drewna sprzedawane w ogromnych ilościach na całym świecie.
Ostatnią salę na parterze przeznaczono na prezentację orientalnych płytek i dywanów umieszczonych na ścianach i podłogach. Dywany, głównie XVI- i XVII-wieczne, kolekcjonowali Habsburgowie. Najciekawszym eksponatem jest jedyny zachowany do dziś XVI-wieczny mame-lucki jedwabny dywan egipski, leżący na podłodze na lewo od wejścia.
XX wiek
Trzy sale na pierwszym piętrze przeznaczono na ekspozycje stałe. Jedna poświęcona jest twórcom Wiener Werkstatte, których zbiory zostały przekazane muzeum w 1955 r. Zakres i różnorodność prac są zaskakujące. Można zapoznać się ze wszystkimi interesującymi ich dziedzinami działalności artystycznej, od metaloplastyki po jubilerskie precjoza. Jeden z najznakomitszych eksponatów to intarsjowany sekretarzyk pomysłu Kolo Mosera wraz z fotelem, które złożone w odpowiedni sposób tworzą komodę.
W sali, w której prezentowane są eksponaty Jugendstil i art deco, dominują szkice Gustava Klimta do fryzu w jadalni pałacu Stockleta w Brukseli, zespołu mozaik zamówionych w 1904 r. do jadalni w pałacu Stoclet w Brukseli. Fryz, na którym wszystko kapie od złota, z akcentami bizantyjskimi i egipskimi, stanowi szczytowe osiągnięcie okresu, w którym artysta z upodobaniem sięgał po bogatą ornamentykę (we fryz zostały wkomponowane kamienie półszlachetne). Centralny motyw to drzewo życia, drapieżne ptaki na jego gałęziach symbolizują śmierć, a znajdujące się poniżej postacie przywołują wspomnienie raju. Inne ciekawe eksponaty to meble zaprojektowane przez Ottona Wagnera i Kolo Mosera, współczesnych im Charlesa Rennie Mackintosha i Margaret Macdonald oraz zachwycający wybór czeskiego szkła – od secesyjnych waz o kształtach inspirowanych formami roślinnymi, mieniących się barwami tęczy z fabryki Lotz po monochromatyczne geometryczne w formie puchary z Haidy (NoZ Bor) – wiszą w oszklonych gablotach zawieszonych u sufitu. Schody prowadzą do sali poświęconej wyłącznie współczesnej sztuce dekoracyjnej.
Bliższa naszym czasom jest ekspozycja w przyległej sali 20. Jahrhundert, Architektur, Design. Do najbardziej udziwnionych obiektów należą monochromatyczna konstrukcja Jaspera Morrisona, architektoniczne modele Coop Himmelblau i kartonowy fotel Franka O. Gehryego.
Studiensammlung
Jeśli czas i siły pozwalają, warto zajrzeć do ukrytej w podziemiach muzeum Studiensammlung. W przeciwieństwie do stałej ekspozycji, sale jej są przepełnione. Pierwsza z nich, Ostasien, prezentuje różnorodne przedmioty z Dalekiego Wschodu, od figurek Buddy wykonanych z drewna, kamienia i brązu po potwory z chińskiej porcelany, nefrytowe wazy, porcelanowe puchary, kielichy w kształcie rogu nosorożca i drewniane pudełka inkrustowane masą perłową. Najwyższe oceny należą się trzem salom zatytułowanym Mobel (meble), za oszałamiające stosy mebli ułożonych jedne na drugich, sięgające sufitów. Komody z XV wieku sąsiadują z krzesłami De Stijl wykonanymi z worków z fasolą, klasycznymi produktami Wiener Werkstatte i holenderskim kartonowym pudłem służącym bezdomnym za miejsce do nocowania.
Sale Keramik (ceramika) i Glas (szkło) posiadają kolekcję, w której stoją obok siebie figurki z miśnieńskiej porcelany, wyroby Jugendstil i Wiener Werkstatte. Wystawa szkła artystycznego rozpoczyna się od średniowiecznych witraży, a kończy na szklanych wyrobach Jugendstil i art nouveau podobnych do eksponatów kolekcji stałej, z dziełami Galie, Tiffanyego i Lobmeyra oraz wyrobami kilku czeskich fabryk. W sali Metali (metal) konewka z Wolverhampton jest wystawiana w towarzystwie złotych kieliszków, srebrnych kielichów eucharystycznych, secesyjnych kandelabrów i zestawu czajników do herbaty. W końcowej sali Textil (tekstylia) można oglądać szaty liturgiczne, od czasów średniowiecznych po XX wiek, których większa część jest pokazywana w ogromnych wysuwanych gablotach.